schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief!
Onafhankelijke journalistiek bestaat niet
Blog
Opinie
Jos Govaart
01-02-2016
Vorige week kreeg ik een mailtje van een journalist/columnist van een gezaghebbende krant. Hoe ik het in mijn hoofd haalde om de relatie tussen de journalist en wij als PR-bureau te openbaren? Wat deed ik? Ik deelde een update op LinkedIn met een compliment aan mijn collega omdat ze een mooi verhaal voor elkaar gebokst had. Inderdaad, met de bewuste journalist. En dat was niet goed voor het onafhankelijke imago van deze journalist. Mijn primaire reactie was: Sorry, zal t nooit meer doen, en ach, ik verwijder die update wel. Maar íets zint me er niet aan. Nog steeds niet. Want onafhankelijke journalistiek bestaat in mijn ogen niet.
Onafhankelijkheid het grootste goed
De kwestie werd overigens helemaal niet zo hoog opgenomen. PR-mensen schijnen alleen nogal eens te vergeten dat "onafhankelijkheid" het grootste goed is voor journalisten. En dit is precies het punt waarop ik het nogal bullcrap vind. Want onafhankelijkheid? Welke journalist is nu werkelijk onafhankelijk? Dat kán helemaal niet. Een journalist ís per definitie juist áfhankelijk. Want hoe kom je aan verhalen? Via bronnen. Via onderzoek. Door met mensen te praten. En ja, ook door samen te werken met pr-bureaus en woordvoerders. Onze PR-klaagmuur toont aan: Soms maken pr-bureaus er een rommeltje van. Maar net zo vaak vormen zij gewoon een waardevolle bron. Niet meer en niet minder.
Het probleem: we verdienen geld
Ik heb me af zitten vragen wát nu het probleem is. Kennelijk kleeft er toch iets fouts en poenerigs aan de pr-branche. Omdat veel van onze klanten een commercieel belang hebben, zit het sommige journalisten dwars als we iets relevants hebben. Daar komt nog bij dat wij betaald krijgen om die verhalen bij journalisten te slijten. Das natuurlijk ook al een megafout uitgangspunt. Hoe anders is dat dan een onderzoeker die zijn onderzoek in de krant wil hebben om budget te krijgen voor zijn volgende onderzoek ? Of een politicus die voor electoraal gewin iets in de media wil krijgen? Ik zie het verschil niet zo. Het zijn allemaal belangen die soms strijdig met elkaar zijn en belangen die elkaar soms vinden.
Onafhankelijkheid zit in keuzes en selectie
Als journalisten ergens onafhankelijk in zijn is het in wát zij kiezen en selecteren en hoe zij dat vervolgens opschrijven. Natuurlijk zullen wij altijd proberen te beïnvloeden om ons belang in de krant te krijgen. Journalisten hebben het recht om daar een eigen draai aan te geven. Fair game. Wij zijn niet van de vieze spin-tactieken zoals ze wel eens gebruikt worden. Denk aan een serie als Ray Donovan of het boek Slick. Voor wie denkt dat dát PR is...Die tijden zijn grotendeels geweest.
Terugkerend thema
Het blijft een boeiend terugkerend thema. De verhouding tussen pr en journalistiek. Een paar jaar geleden verscheen er een boek over: Gevaarlijk spel. De discussie over onafhankelijke journalistiek die destijds ontstond rondom het boek lijkt weg. Het laatste artikel dateert inmiddels al weer van ruim 3 jaar geleden.
De last van native advertising
Wat me voor de journalistiek wel een lastig fenomeen lijkt is de opkomst van native advertising. Als een journalist vanuit oprechte redenen gebruik maakt pr-bureaus, woordvoerders etc om tot een verhaal te komen dan vind ik dat zuiver. De journalist heeft dan zelf een afweging gemaakt of iets relevant en zuiver is voor het lezerspubliek. Bij native advertising valt of staat alles met de uitvoering. Wordt er gecommuniceerd dat er een samenwerkingsverband is? Prima. Als dat niet zo is, dan is opdrachtgever waarschijnlijk zeer tevreden. De lezer wordt echter in het ongewisse gelaten. Dat voedt teveel speculatie over de onafhankelijkheid van de journalistiek. En ondanks dat ik niet geloof dat onafhankelijke journalistiek bestaat, geloof ik wel in zuivere motieven van de journalistiek.
Onafhankelijkheid het grootste goed
De kwestie werd overigens helemaal niet zo hoog opgenomen. PR-mensen schijnen alleen nogal eens te vergeten dat "onafhankelijkheid" het grootste goed is voor journalisten. En dit is precies het punt waarop ik het nogal bullcrap vind. Want onafhankelijkheid? Welke journalist is nu werkelijk onafhankelijk? Dat kán helemaal niet. Een journalist ís per definitie juist áfhankelijk. Want hoe kom je aan verhalen? Via bronnen. Via onderzoek. Door met mensen te praten. En ja, ook door samen te werken met pr-bureaus en woordvoerders. Onze PR-klaagmuur toont aan: Soms maken pr-bureaus er een rommeltje van. Maar net zo vaak vormen zij gewoon een waardevolle bron. Niet meer en niet minder.
Het probleem: we verdienen geld
Ik heb me af zitten vragen wát nu het probleem is. Kennelijk kleeft er toch iets fouts en poenerigs aan de pr-branche. Omdat veel van onze klanten een commercieel belang hebben, zit het sommige journalisten dwars als we iets relevants hebben. Daar komt nog bij dat wij betaald krijgen om die verhalen bij journalisten te slijten. Das natuurlijk ook al een megafout uitgangspunt. Hoe anders is dat dan een onderzoeker die zijn onderzoek in de krant wil hebben om budget te krijgen voor zijn volgende onderzoek ? Of een politicus die voor electoraal gewin iets in de media wil krijgen? Ik zie het verschil niet zo. Het zijn allemaal belangen die soms strijdig met elkaar zijn en belangen die elkaar soms vinden.
Onafhankelijkheid zit in keuzes en selectie
Als journalisten ergens onafhankelijk in zijn is het in wát zij kiezen en selecteren en hoe zij dat vervolgens opschrijven. Natuurlijk zullen wij altijd proberen te beïnvloeden om ons belang in de krant te krijgen. Journalisten hebben het recht om daar een eigen draai aan te geven. Fair game. Wij zijn niet van de vieze spin-tactieken zoals ze wel eens gebruikt worden. Denk aan een serie als Ray Donovan of het boek Slick. Voor wie denkt dat dát PR is...Die tijden zijn grotendeels geweest.
Terugkerend thema
Het blijft een boeiend terugkerend thema. De verhouding tussen pr en journalistiek. Een paar jaar geleden verscheen er een boek over: Gevaarlijk spel. De discussie over onafhankelijke journalistiek die destijds ontstond rondom het boek lijkt weg. Het laatste artikel dateert inmiddels al weer van ruim 3 jaar geleden.
De last van native advertising
Wat me voor de journalistiek wel een lastig fenomeen lijkt is de opkomst van native advertising. Als een journalist vanuit oprechte redenen gebruik maakt pr-bureaus, woordvoerders etc om tot een verhaal te komen dan vind ik dat zuiver. De journalist heeft dan zelf een afweging gemaakt of iets relevant en zuiver is voor het lezerspubliek. Bij native advertising valt of staat alles met de uitvoering. Wordt er gecommuniceerd dat er een samenwerkingsverband is? Prima. Als dat niet zo is, dan is opdrachtgever waarschijnlijk zeer tevreden. De lezer wordt echter in het ongewisse gelaten. Dat voedt teveel speculatie over de onafhankelijkheid van de journalistiek. En ondanks dat ik niet geloof dat onafhankelijke journalistiek bestaat, geloof ik wel in zuivere motieven van de journalistiek.
